Татко

Второнаграден расказ на Конкурсот на „Нова Македонија“

Иако чувството ми беше малку непријатно, нешто ме поттикна да тргнам накај куќата на татко ми. Не беше далеку, но никако не успевав да се навикнам на патот. Требаше да се пресече големиот булевар, да се помине под бучниот подвозник, за да се продолжи право по тивката улица. Куќите беа доста еднолични, изградени уште во времето на социјализмот, па татко ми ме научи да се ориентирам според највисокиот багрем во улицата. Во ретките пригоди кога самиот ме земаше, клекнуваше за да дојде до мојата височина и го вперуваше прстот кон највисоката видлива точка: „Највисокиот, тоа е нашата куќа!“. Ако не бев со тетка ми Деса, чија весела природа ми го одземаше вниманието, приближувањето кон куќата секогаш ми создаваше чувство на нешто нереално. Како сè потешко да се движев во кадар од некоја црно-бела телевизиска емисија.
Атмосферата во куќата на татко ми беше сосема различна од онаа во која растев. Дебели ѕидови и многу високи тавани. Средишните скалила ја поврзуваат темната отворена уста на подрумот со преостанатите два ката, завршувајќи во таинствен простор што мириса на смола, под покривот. Таму горе, од процепите меѓу ќерамидите се пробива понекој сноп вертикална светлина и паѓа врз наредените буриња полни медовина. Татко ми самиот го прави овој пијалак со име од бајките. Живее сам во големите соби на катот. Под него живеат сите преостанати, родителите и двете немажени сестри.
Кога ќе се отвори вратата од пространиот салон во приземјето, погледот се соочува со секогаш истата слика. На софата во полупрофил, среде море од конци во различни нијанси, се издига огромната фигура на големата прамајка, слична на грамадна планина. Главата ѝ е поднаведната, потоната во незаменлива, возвишена задача. Носи два чифта очила со дебели рамки и везе. Низ неподвижниот воздух рамномерно ја извива десната рака како со напрстокот да го лови гласниот звук од стрелките на ѕидниот часовник со клатно. Никогаш не погледнува во дојденецот. И понатаму задлабочена во работата, го пресретнува со прашање: „Соблече кондури?“, „Си ги изми руките“? Знае што се случува и во просториите што не ги гледа, па дури и на улицата. Еднаш ненадејно ми рече: „Оди отвори му на дедо ти, се доближува до дворот“. Кога се вратив во салонот заедно со дедо ми, зачудено ја прашав како знаеше. Само ме погледна со стисната уста и прекорен поглед, што кажуваше дека прашањето не ми е на место. Дедо ми и нејзините деца постојано ги чувствуваат острите контролни стрелки што бодат во воздухот.

Тие стрелки ги прогонуваат и кога се далеку од неа. Дури и во Охрид, кај што се омажи најстарата сестра на татко ми.
Веќе стоев пред железната порта од дворот. Ја отворив со чкрипење и тргнав по патеката. На тремот забележав дека нешто е поинаку. Ја кренав главата и се најдов во лице со црно-бела плаката залепена на вратата. Ја видов фотографијата на татко ми и до неа со големи букви испишаното „Жална вест“. Ме обви тежок ветер, од кој ми се насолзија очите. Веќе не сакав да влезам. Со трчаница излегов од дворот, се оддалечував од рамнодушниот багрем. Улицата почна да се искривува на чуден начин. Како да ја гледам низ лупа. Бандерите се виткаа и се наведнуваа кон мене. На секоја можев да ја видам плакатата со фотографијата на татко ми како се доближува и ми се зголемува пред очите. Бандерите зачестија и секоја секунда се подаваа нови насмеани фотографии од кои очите и устата на татко ми речиси ме допираа. Ми го отежнуваа дишењето.
Се разбудив во студена пот.
Уште неизмиена, стрчав во ходникот. Мајка ми беше на излегување за на работа. Ѝ кажав дека морам да одам да видам што се случува со татко ми. „Денес не сме договорени да одиш таму!?“ По тонот на гласот или изразот, за миг разбра дека ми е важно и ми дозволи без да ја молам. Набрзина се облеков и веќе бев на патеката што предмалку ја поминав во сонот. Трчајќи паднав и си го одрав коленото, ама не застанав. Го здогледав багремот. Повторно, со чкрипење ја отворив надворешната метална порта и се најдов на тремот. Немаше никаква плаката, но ме пресретна силна празна тишина. Нешто навистина беше различно. Влегов во куќата убедена дека нема да најдам никого. Немаше никакво движење, ниту дишење. Во салонот на фотелјата седеше дедо ми. Околу него, по ѕидовите беа наредени фотографии од обожуваниот син на мајка. Татко ми се насмевнува, а белите заби се нагласени со белото летно сако. Завртен во профил се загледал во далечините. Во полупрофил, потпрен на раката длабоко размислува. Во костим за капење се фрла во морето како Тарзан… Дедо ми се сепна кога ме виде. Не се ни поздравив. Одвај дојдов до здив за да прашам: Каде се сите? – Не се тука. – Каде се? Се виде дека дедо ми е во небрано. – Знаеш… татко ти се жени. Сите се на свадба. – Зошто не кажавте, зошто не ме зеде? – Мислеше после да ти каже. Ти си веќе голема, имаш осум години, а таа е млада. Не е пријатно нејзините да видат дека има толку голема ќерка. Ќе им изгледаше постар. Така разбрав дека венчавањето и умирањето на чуден начин се преклопуваат во заумното.

~ ~ ~
Денес пријатниот глас на брат ми од телефонот ми кажа дека умрел татко ми. Стоев така среде собата. Предметите околу мене станаа понеподвижни, поздрвени. Како да натежнаа. Светот се стврдна. Се помести само заплетканото купче во плексусот, што се придвижува секогаш кога ќе се спомнеше тато. Од купчето се двојат ленти, како во реклама за филм. Се редат мали слики со сцени што се распрснуваат, само што имаат и мирис: ја држам неговата голема рака под месечината, додека ме враќа дома. Во широкото претсобје со висок таван го врцаме медот. Седната спроти него ги слушам долгите трактати за бесмртноста на душата, без да дојдам до збор. Претворен во точка на хоризонтот, можам да го чујам како пее од среде езеро. Седнат како баба ми со два чифта очила, долго медитира пред ливчето за лото. Тешко проникнувам во неговиот поглед додека ми објаснува зошто не им верува на жените. Ги ренда големите тробојни салати додека објаснува за поврзаноста на свежата храна со младоста. Сака да учествува во мојата среќа и ми дава поголема сума пари за да отворам продавница. Добивам џамлии додека копнеам по кукла. Ми објаснува зошто ми го дал токму ова име. Го читам неговиот неуспешен роман. Стојам пред големата библиотека додека ми ја покажува фигурата на Лао Це објаснувајќи за недофатливото Тао. Од насобраните алиментации ми купува пијано „петроф“. Со главата во мрежа, додека го вади таблите со преполни саќиња мед тивко ми објаснува дека баба ми го попречила неговото образование. Ја тешам неговата очајна млада жена. Меѓу редицата луѓе во големиот дуќан „Југопластика“ се врти надолу кон мене и ме прашува што сакам да ми купи. Посакувам портокалов чамец на дување. Без збор го купува, а потоа со мала пауза се врти кон братучетка ми (која ја доведов на гости) и ја прашува што би сакала и таа. Татко ми се протега од највисоката блескава ѕвезда до најдлабоката, непроодна тежина на душата.
Сега, кога чаталот на животот се откачи, таа тежина пропадна без трага. Кадрите поминуваат низ фотографскиот филтер. Стануваат сè почисти и полесни. Без напор се вградуваат во пирамидата од татковци што си ја бев создала во меѓувреме, додека дојдов до точката на која сум сега. На врвот од таа пирамида стои таткото со кого можам да разговарам кога и да посакам.

Светлана Камџијаш