(За политичката и родовата коректност, односно за сломот на семејството)
Следам и не можам да се изначудам: во Србија е почнат процес на „родова сензибилизација“ на јазикот. Отсега за „неа“ нема да се каже дека е борец за женски права, туку „боркиња“ за женски права. Мојот колега, филологот Мило Ломпар изјавува дека е тоа глупост, а и други лингвисти укажуваат дека овој процес, прифатен како „идеолошки багаж од запад“ (Ломпар), во многу нешта потсетува на онаа атака врз хрватскиот јазик кога националистите на Туѓман сакаа по секоја цена да го „пурифицираат“ хрватскиот од српски влијанија. Тогаш настана славниот, а денес комичен „Rječnik razluka između hrvatskog i srpskog jezika“ (значи не само разлики туку и „разлачување“). Се чуло и видело да се прави речник на сличности, ама речник на разлики меѓу два јазика – не. Зошто би се правел речник на „разграничување“, ако двата јазика се доволно различни за да бидат перципирани како посебни? Така, Хрватите сами си скокнаа во уста.
Е, сега, Србите се на лингвистичко искушение. Ќе мора да се измислат многу нови зборови, најмногу од женски род, вели Ломпар, и додава: како ќе се вика „халф“ во женскиот фудбал? Халфица? До тука Ломпар, од тука јас: и што се добива со тоа? Дали таа „халфица“, кога ќе излезе на терен да игра, ќе биде поштедена од шовинистички коментари на два-тројца потпијанети мажјаци што доаѓаат да гледаат женски фудбал не за да видат гол или дриблинг туку да видат женско тело, а неретко и да му се потсмеваат. И други лингвисти, фала му на бога, „крстени луѓе“, им укажуваат на идеолошки поттикнатите, проевропски и проамерикански модерни „боркињи“ за родова чувствителност во јазикот, дека САМО она што Фердинанд де Сосир го именуваше како „говорна заедница“ ПРЕСУДУВА што во јазикот ќе се прифати и остане, а што ќе се отфрли. Дека е тоа така, нема потреба да се докажува: од хрватските наводно „архаизми“, кои туѓмановците ги враќаа во јазикот со дневен декрет по медиумите (секој ден мораа да се употребат по десетина такви зборови), НИШТО не остана во денешниот хрватски јазик. Иако со закон беше проскрибирано да се каже „Круговална постаја Загреб“, денес сите велат „Радиостаница Загреб“.
Истото важи и за толку помодното движење наречено „нова политичка коректност“. Еден исто така умен и „крстен човек“, психологот Жарко Требјешанин, во една своја неодамнешна изјава ја погоди суштината на проблемот: рече дека и да ги наречете Црнците во САД со „достоинствено“ име (Афроамериканци), со ништо не сте ја смалиле стапката на сиромаштија и болести по гетата во кои живеат.
Станува збор само за прост акт на ПРЕИМЕНУВАЊЕ, кој не обврзува на ништо суштинско во смисла на постигнување еднаквост. Таков гол формализам не сме имале од времето на соцреализмот: тогаш за работникот се пишуваа дури и уметнички дела во кои тој беше „достоинствено“ опишан како човек, кој полн класен елан станува во „бели мугри“, со радост се мие (и лете и зиме) на чешмата во дворот, гол до половина, за потоа, иако гладен, пресреќен да замине со другарите кон фабричките оџаци и сирени, пеејќи патем трудови песни за уривање фабрички рекорди. Сега таков соц(над)реализам доаѓа од запад. Тоа се помодни идеологии под различни имиња како „родова сензитивност“ и „политичка коректност“. Се изградија цели идеологии во име на ЕДНАКВОСТА и КОРЕКТНОСТА, се отворија студиски групи. Зошто, кога тоа не постои во стварноста? Како што немаше во стварноста ни таков ведар работник каков што беше опишан во романите на соцреализмот?
И зошто да се прават цели филозофии и академски дисциплини, цела една идеологија, цели општествени, владини и невладини движења, за она што природно му припаѓа на семејството и неговата дневна соба, и е негова примарна задача? Зар политичката коректност (и не само таа, туку и секоја коректност што подразбира толеранција на различниот) не е во прв ред – прашање на семејното воспитание? Се сеќавам дека татко ми двапати во животот ме шлапнал воспитно: првиот пат беше кога на улица (веројатно шестгодишни) задевавме едно момче што играше „народна“ со девојчињата наместо фудбал со нас, па викавме „женско петле, шарено девојче“. Си го добив добро и не ми ни падна на памет да го тужам татко ми за семејно-политичка некоректност. Вторпат беше кога го навредувавме без причина чичко Изет, Албанец од Шишево (кој не верува дека децата знаат да бидат посурови од возрасните нека го препрочита „Господарот на мувите“ од Вилијам Голдинг). Тој беше скромен човек што си ги хранеше децата со тоа што туркаше по улиците на Влае количка свежи јајца и ги продаваше. Тогаш викавме „Јајчар глуп, јајчар глуп!“ Зошто? Некој прв почна и потоа сите прифатија, ете зошто. Инерција на крдото, транс. Ама таа инерција на крдото важи сега и за сите видови „пурификација“ на јазикот, уметничките дела, дури и на сказните за деца, цртаните филмови – сето тоа треба да се „прочисти“ и да стане „стерилно“, без зло.
Не би ме чудело и да се измислат некоја нова драматургија и наратологија во кои нема да има конфликт (и сѐ ќе биде хармонија и комунистичка идила како во соцреализмот). Но ако нема протагонист и антагонист, нема ни заплет, ни драма, ни расказ, зашто нема АГОН, борба. Нема ни живот.
Како и да е, и тогаш си го добив, со „јајчарот“. Семејството, според мене, е тоа што прво треба да ги воспита децата на коректност и толеранција. Не школите, не државата. Тоа е закон на дневната соба. Таму се воспитува човек. Да се послужам со „симболичкиот“ и „семиотичкиот“ поредок на Јулија Кристева: секој што има семејно воспитание, што ја цени својата мајка, никогаш нема да навреди жена по родова линија. И секој што го почитува татка си, нема да навреди ниеден маж за никаква различност, дури и да му е опонент по политичка линија. Јас верувам во тоа. Тоа е семеен закон. Со кој општествен закон можеш да принудиш некого да почитува некого? Да го цени како себеси рамен? Па со закон не можеме да ги натераме да не крадат, а камоли да почитуваат различен!
Само семејството може да произведе и политичка и родова и секаква коректност. Ниеден закон, ниедна идеологија, ниедна школа и универзитет немаат таква моќ, зашто коректноста не е работа ни на знаење, ни на убедување, туку е чувство. Кое е тоа чувство? СРАМ. Кога јас викав и ги повредував на улицата чичко Изет и она момче, ме казни татко ми, кој чувствуваше СРАМ и пред чичко Изет и пред родителот на она момче. Кога, пак, судија ме казнува за такво викање, тој не чувствува срам од она што сум го сторил јас; не сум му јас син, па да се срами. А тој срам на татко ми стана и мој срам, зашто го сакам татко ми и не сакам да се срами.
Судијата, пак, што ме суди за политичка некоректност не ми е татко и не го сакам, и баш ми е гајле дали ме сака или не. Што не е јасно тука? Дури и да научиме, како навиени семиотички папагали „коректни фрази“ и „коректна номенклатура“, сѐ што сме постигне со таков формален пристап на преименување на нештата е – убава реторика. Ама празна.
Ништо не треба да правиме, освен да си го вратиме семејството. Тогаш ќе почнеме да се срамиме. Не прашувајте ме како се прави тоа: не знам да ви кажам како да се срамите. Срамот е како возење велосипед: мораш сам да се засрамиш, не може друг да ти пренесе знаење за срамот. Чувство е, не поим или слика.
